Son dönemlerde toplum genelinde tüketimi artmaya başlayan besin öğelerinden protein; spor yapan insanların beslenmesinde önceliği olan bir besindir. Yetişkin sağlıklı bir insanın günlük protein ihtiyacı kg başına 1 gr’dır. Bu miktar çocuklarda, yetişkinlerde ve spor yapanlarda biraz daha fazladır.
Sporcularda enerji ve besin ögeleri gereksinimi yaş, cinsiyet, vücut cüssesi, yapılan spor aktivitesinin, tipi, süresi ve antreman programlarına bağlı olarak değişir. Alınan enerjinin yaklaşık %55-60’ı karbonhidratlar 10-15’i proteinlerden % 25-30’u yağlardan karşılanır. Dayanıklılık sporlarında ya da ağır antreman dönemlerinde enerjinin % 65-70 nin karbonhidratlardan karşılanması uygundur. Proteinlerin yaklaşık yarısını bitkisel, yarısını ise hayvansal kaynaklar oluşturmalıdır.
Sporcularda protein tüketimi önemlidir. Sporcunun yapılan spor türüne ve kas kütlesine bağlı olarak ortalama 1,2-2 gr/kg arasında bir proteine ihtiyacı vardır. Sporcularda öncelikle kişinin ihtiyacı olan protein miktarını belirlemek gerekmektedir, çünkü tüketilen proteinin hepsi vücutta kullanılmaz. Fazla alınan protein vücutta protein deposu olmadığından dolayı yağa dönüşerek depolanır. Ayrıca hayvansal kaynaklı proteinler doymuş yağ ve kolesterol içerdiklerinden dolayı kalp damar hastalıkları açısından risk oluşturabilir. Buna ek olarak proteinlerin parçalanması sonucu oluşan artık öğeler böbrekler ve idrar yoluyla atılmaktadır. Fazla protein tüketimi idrarla kalsiyum atımını da arttırarak böbreklerde taş oluşma riskini arttırmaktadır.
Ayrıca vücutta kasın çalışması için gerekli olan kasılmayla ilgili proteinler, kolajen gibi yapısal proteinler ve enerji metabolizmasında görevli enzimler için proteinler, sporcular için ayrı bir önem taşır. Bazı spor dallarında kas kazanımı önemliyken bazılarında o kadar ön planda olmayabilir. Ayrıca sağlıklı yaşam için fitness yapanlarla, yarışmaya giren profesyonel sporculara yaklaşımın da farklı olabileceğini unutmamak gerekiyor.
Ne zaman tüketilmeli?
Eğer bir ağırlık antrenmanı söz konusuysa ve hedef kas kütlesini artırmaksa, sonrasında yaklaşık 0.25-0.3 g/kg. o öğün için protein alımı uygun olur. Alınan protein hem insülin salınımı hem de iskelet kası protein sentezine katkı sağlayacaktır. Diğer taraftan koşu antrenmanı yapmış birisi için bu gerekli olmayabilir.
Protein tozu desteği şart mı?
Besinlerle iyi kalite protein kaynaklarını verdiğimizde ne kadar az yağlı tercih edersek edelim, istemeden bireyin doymuş yağ tüketimi artabiliyor. Bu durumda takviye olarak bu tür destek ürünlerden faydalanılabilir. Dikkat edilmesi gereken, kişinin besinlerle ne kadar protein tükettiği. Bunu en iyi beslenme uzmanı hesaplayabilir. Şu bir gerçek ki sporcularda eksikliğini en az görünen besin öğesi proteindir. Çoğu sporcu zaten oldukça yüksek oranlarda proteini besinle alır. O yüzden protein ihtiyacı beslenmeyle karşılanabilirken ek bir protein takviyesine gerek olmayabilir.